Artrose van de knie
In het kort
- Bij artrose van de knie verandert het kraakbeen in uw kniegewricht.
- De klachten zijn pijn en stijfheid in de knie.
- De stijfheid voelt u vooral als u na lang zitten of liggen weer in beweging komt.
- U kunt perioden hebben waarin de pijn erger is en perioden waarin de pijn wat minder is.
- Het is belangrijk om te blijven bewegen.
- Let vooral bij overgewicht op voldoende beweging en goede voeding.
- Pijnstillers kunnen klachten verminderen.
Wat is artrose van de knie?
Het kniegewricht verbindt het bot van het bovenbeen met het bot van het onderbeen. Op de uiteinden van de botten zit een laagje kraakbeen. Dat kraa kbeen is normaal heel glad, zodat uw knie gemakkelijk kan buigen, draaien of strekken.
Bij artrose is het laagje kraakbeen dun en onregelmatig. Het bot wordt aan de randen breder en het gewricht wordt dikker.
De binnenkant van het gewricht is met slijmvlies bekleed. Bij artrose is dit slijmvlies chronisch ontstoken. Door deze veranderingen kan het gewricht pijn doen en beweegt het minder soepel. Veel mensen denken bij artrose aan slijtage. Dat is niet helemaal juist. Het gewricht is veranderd, maar niet versleten.
Wat zijn de verschijnselen van artrose van de knie?
Artrose van de knie begint met pijn en stijfheid in de knie.
U merkt dit vooral wanneer u na rust weer in beweging komt (startpijn, ochtendstijfheid). Bijvoorbeeld wanneer u 's ochtends of na een tijdje zitten opstaat. Na 10 tot 30 minuten bewegen merkt u dat de klachten verminderen.
Ook als u de knie extra zwaar of extra lang belast voelt u pijn. Zo is traplopen vaak pijnlijk, maar in bed liggen niet.
Als uw knie erg stijf is, kunt u uw knie minder ver buigen of minder ver strekken.
De klachten zijn wisselend: perioden met meer klachten en perioden met minder klachten wisselen elkaar af.
Bij artrose kan uw knie er op den duur anders uit gaan zien. Er kan extra bot aangroeien aan de randen van het kniegewricht. Daardoor wordt uw knie wat breder (‘knokig’).
Hoe ontstaat artrose?
Hoe artrose ontstaat, is niet precies bekend. Duidelijk is wel dat het vaker voorkomt:
- bij mensen vanaf 45 jaar
- bij vrouwen
- bij mensen met overgewicht
- in beroepen waarbij de gewrichten sterk worden belast
- als artrose veel in de familie voorkomt
Soms ontstaat artrose na beschadiging van een gewricht door een ongeval.
Hoe wordt artrose aangetoond?
De huisarts kan artrose meestal aan uw klachten herkennen. De huisarts vraagt naar uw klachten en onderzoekt het gewricht.
Röntgenfoto's zijn niet nodig om artrose vast te stellen. Artrose is namelijk niet altijd te zien op een foto. En andersom is op een foto soms artrose te zien, terwijl iemand geen klachten heeft. Daarom wordt meestal geen röntgenfoto gemaakt om artrose vast te stellen.
De ernst van de pijn heeft vooral te maken met veranderingen in het gewricht (zoals ontsteking van het slijmvlies van het gewricht) die op een foto niet te zien zijn.
Adviezen bij artrose van de knie
Uw leefstijl heeft veel invloed op uw klachten. Wat kunt u doen om uw klachten te verminderen? Elke dag bewegen en oefeningen doen
- Het is belangrijk dat u een halfuur per dag actief beweegt door te wandelen, fietsen of zwemmen. Met deze sporten belast u uw knie namelijk regelmatig (en niet plotseling).
U kunt ook zelf op internet een persoonlijk beweegprogramma maken. Hierbij kiest u een activiteit (zoals fietsen of lopen), die u elke week iets langer gaat doen. - Daarnaast kunt u dagelijks oefeningen doen. Zo zorgt u ervoor dat uw kniegewricht zo soepel mogelijk kan blijven bewegen, de spieren om uw knie sterker worden en u inspanning langer kunt volhouden.
- Kies in overleg met uw huisarts een aantal oefeningen om thuis te doen. De film laat zien hoe u de oefeningen doet.
- U kunt ook een oefenprogramma maken samen met uw huisarts, een fysiotherapeut of oefentherapeut. De oefentherapeut of de fysiotherapeut legt uit hoe u de oefeningen doet. Daarna kunt u de oefeningen thuis blijven doen of met begeleiding (in een groep of alleen met de therapeut).
- Krijgt u napijn, bijvoorbeeld de dag na het bewegen? Dan heeft u de knie te veel belast. Doe het de volgende keer wat rustiger aan.
- Heeft u een periode veel pijn? Dan is het goed zo min mogelijk te steunen op de gevoelige knie. Blijf de knie wel regelmatig bewegen.
Zodra het iets beter gaat, moet u proberen uw dagelijkse bezigheden en oefeningen weer op te pakken. Ga weer stukjes lopen. Soms helpt het om daarbij een wandelstok te gebruiken (aan de gezonde zijde) of een rollator.
Afvallen bij overgewicht
Bij overgewicht helpt afvallen om uw kniegewrichten te ontlasten. Een gezonde leefstijl met goede voeding en veel lichaamsbeweging zijn hierbij belangrijk. Zo nodig kan een diëtist en/of oefentherapeut u hierin ondersteunen.
Hobby en beroep
Soms is het nodig om een andere hobby te kiezen om het pijnlijke gewricht te ontlasten.
Heeft u werk dat extra belastend is voor uw knieën? Zijn er op uw werk aanpassingen nodig, zodat u uw werk kunt blijven doen? Bespreek het dan met uw bedrijfsarts.
Wat werkt niet bij artrose?
Het is niet bewezen dat braces, inlegzolen of speciale schoenen helpen bij artrose. Daarom raden artsen ze niet aan.
Ook voedingssupplementen (glucosamine , chondroïtine) worden niet aanbevolen. Er is onvoldoende bewijs dat ze helpen.
Medicijnen bij artrose
Als u door de pijn niet goed kunt bewegen, kunt u een NSAID-gel op het gewricht smeren of paracetamol gebruiken om de pijn te verminderen. Met minder pijn lukt het vaak beter om te bewegen en oefeningen te doen.
NSAID's (zoals diclofenac en ibuprofen ) zijn pijnstillers met een beetje ontstekingsremmende werking. Smeer diclofenac gel 1-3% of ibuprofen gel 5%, 2 tot 4 maal per dag zachtjes op de pijnlijke plek. Een NSAID-gel werkt bij gewrichtspijn even goed als NSAID's die u als tabletten of zetpil neemt. Het voordeel is dat de gel minder bijwerkingen heeft (alleen soms tijdelijk lichte irritatie van de huid).
Helpt de gel onvoldoende? Is de huid geïrriteerd? Heeft u in meer gewrichten artrose? Of vindt u smeren vervelend? Kies dan voor paracetamol (tabletten of zetpil). Paracetamol heeft weinig of geen bijwerkingen.
- U kunt de gel ook met paracetamol combineren.
Komt de pijn steeds terug? Dan kunt u de pijnstiller op vaste tijden gebruiken.
- Blijft u klachten houden? Of worden de klachten tijdelijk erger (opvlamming van de artrose) met meer stijfheid, lichte zwelling en warm aanvoelen van het gewricht? Dit zijn kenmerken van een gewrichtsontsteking. Bij een gewrichtsontsteking schrijft de huisarts meestal een NSAID voor in de vorm van tabletten (of een zetpil). Doordat NSAIDs een licht ontstekingsremmende werking hebben, werken ze bij een gewrichtsontsteking vaan beter dan paracetamol.
Let op: NSAID's geven regelmatig vervelende bijwerkingen. Bent u ouder dan 60 jaar? Of heeft u maag-, darm-, hart-, vaat- of nierproblemen? Of gebruikt u medicijnen? Of heeft u ooit een allergische reactie gehad na een NSAID? Vraag dan eerst aan uw huisarts of apotheek of u een NSAID mag gebruiken. - Als NSAID’s niet helpen, of als u ze niet mag gebruiken, dan kunt u in een periode van toegenomen klachten van artrose eventueel een corticosteroïd-injectie in het gewricht krijgen om de ontsteking te remmen. Dit helpt meestal binnen 24 uur. De werking kan ongeveer 3 weken aanhouden.
Hoe gaat het verder met artrose?
Hoe artrose verloopt verschilt per persoon.
De klachten kunnen vanzelf overgaan en wegblijven. Zelfs hardnekkige klachten kunnen soms na enkele weken nog verminderen. Meestal zijn de klachten wisselend. Perioden waarin de klachten verergeren en perioden waarin u minder klachten heeft, wisselen elkaar af.
Als het kraakbeen eenmaal is veranderd, is dat meestal blijvend.
Bij ernstige artrose komt het voor dat het gewricht na verloop van tijd minder goed werkt. U kunt er dan minder goed mee bewegen.
Wanneer contact opnemen bij artrose van de knie?
Neem contact op met uw huisarts
- als u ondersteuning nodig heeft bij het opvolgen van de adviezen (zoals regelmatig bewegen, oefeningen doen en een gezond eten);
- als de klachten door artrose lang blijven of verergeren.
Injectie
Heeft u ondanks het opvolgen van de adviezen, oefeningen en medicijnen veel pijn? Dan kan een injectie in het gewricht (met een ontstekingsremmer of corticosteroïd) soms kortdurend helpen om de pijn te verminderen. De injectie helpt hooguit 3 weken. Soms zijn er ook bijwerkingen. Eventueel kan de arts nog een keer een injectie geven (niet vaker dan 4 keer per jaar en tussen 2 injecties moet tenminste 6 weken zitten).
Een injectie met hyaluronzuur raden artsen niet aan. Het is onduidelijk of hyluronzuur helpt en er is een grotere kans op bijwerkingen.
Operatie
Een operatie is zelden nodig. Alleen bij ernstige klachten is een operatie te overwegen. Bijvoorbeeld als u het gewricht ondanks de genoemde behandelingen nog maar moeilijk kunt bewegen. Of als u 's nachts veel pijn blijft houden.
De huisarts bespreekt dit met u en kan u dan naar een orthopedisch chirurg verwijzen. Deze onderzoekt uw knie en maakt een foto om te kijken wat de mogelijkheden zijn. De chirurg bespreekt met u welke behandeling mogelijk is en wat de voor- en nadelen zijn van een operatie. Soms is het bijvoorbeeld mogelijk om met een operatie stukjes aangegroeid bot te verwijderen of het gewricht te vervangen door een kunstknie.